فرم ترکیبیِ نوبت در موسیقی مردمی فرهنگ های ایرانی

مبحث فرم در موسیقی را می توان هم از نظر خُرد ساختاری و هم از نظر کلان ساختاری بررسی کرد. از نظر کلا نساختاری، در فرهنگ های موسیقاییِ مختلف، فرم های معینی وجود دارد که از پیوستن چند قطعة مشخص تشکیل م یشوند. این فرم های ترکیبی در ادبیات قوم موسیق یشناسی معمولاً «سوئیت » یا «سیکل » نامیده می شوند، اما در مورد موسیقی ایرانی و به تأسی از رسالات قدیمیِ این نوع موسیقی، می توان آن را نوبت نامید. فرم نوبت یکی از مه مترین فرم ها در موسیقی های کلاسیکِ حوزة ایرانی – عربی – ترکی است، اما همچنین می توان آن را در موسیقی های مردمی، به خصوص موسیقی های مردمیِ فرهنگ های ایرانی، یافت. اصلی که بر اغلب نوبت ها در موسیقی های کلاسیک حکمفرماست عبارت است از ایجاد تنش و آرامش به طور متوالی. برخی از نوبت های مردمی از این اصل تبعیت نم یکنند، اما برخی دیگر، به ویژه نوبت هایی که در مراسم شادمانی اجرا م یشوند، کاملاً با این اصل تطابق دارند؛ هرچند جهت توالی تنش و آرامش در آنها با جهتِ این توالی در نوبت های کلاسیک متفاوت است.